Sağlık Hukukunda Malpraktis Ve Komplikasyon Ayrımı
Hukuk ve tıp biliminde sıkça tartışılan, ayrıca davanın seyrinde önemli bir ayrıma yol açan “tıbbi malpraktis” ve “komplikasyon” kavramları aşağıda açıklayacağımız açılardan birbirinden farklıdır.
Öncelikle Malpraktis, TDK tanımına göre; “özen göstermeksizin veya yanlış uygulanan tedavi sonucunda ortaya çıkan, görevi kötüye kullanma anlamına gelen hukuki durum” olarak tanımlanmaktadır. Bir tıbbi işlemin “malpraktis” olarak kabulü için, o işlemin hukuken şu unsurları içeriyor olması gerekmektedir;
– İhmal,
– Kusur,
– Tedbirsizlik ve Dikkatsizlik,
– Meslekte Acemilik,
– Emir ve yasalara uymama.
Bu unsurların eksikliği ise aşağıdaki başlıca hataları getirerek fiile malpraktis tanımını yükler;
- Tanı koyma sürecinde yapılan hatalar (gecikme, atlama vb.)
- Tedavide yapılan hatalar
- İşleme bağlı hatalar (yanlış yöntem seçilmesi doğru yöntemin yanlış uygulanması)
- İlaç doz yöntem uygulama hataları (gereksiz aşırı tedavi)
- Taraflı ilaç, tedavi seçimi
- İhmale bağlı hatalar (doğru işlemi yapmama, gecikme)
- Uygulamaya bağlı hatalar (doğru işlemleri yanlış uygulama)
- Tedavi ve takip ile ilgili özel bilgilerin verilmemesi
- Komplikasyonların tanınamaması ve/veya yetersiz tedavisi
Hekim, yanlış tedavilerinin neticesinde oluşmuş zararlardan hem özel hukuk anlamında (tazminat vs.) hem de ceza hukuku anlamında (hapis ve adli para cezaları) sorumludur.
Hekim, kusurlu bir fiiliyle hastaya zarar verirse, bu zararını tazmin etmekle yükümlüdür. Zira Türk Borçlar Kanunu’nun 49.maddesi, haksız fiillerden kaynaklanan zararların, o fiilin faili tarafından tazmin edileceğini hükme bağlamıştır. Hekimin malpraktis kapsamı dahilinde hastasına verdiği zararı, maddi ve manevi tazminat ile gidermesi gerekir.
Komplikasyon ise malpraktisten farklı olarak; “tedavi ile doğrudan ilişkili olan, yetersiz tedavi ve ihmal eylemleri haricinde yer alan, tıp literatüründe gerçekleşme ihtimali düşük olan, hasta tarafından tedavi kabul edilirken bilinen fakat istenmeyen durumlar” şeklinde tanımlanabilir.
Şunu belirtmek gerekir ki; komplikasyon ortaya çıktığında yerinde ve zamanında gerekli önlemlerin alınmaması, bu komplikasyonu malpraktise dönüştürecektir. Buradaki gecikmeler ve eksik teşhisler/tanımamalar, hastaya gerekli tedavi verilmesinin önüne geçtiğinden malpraktise yol açmaktadır.
Tanı ve tedavi sürecinde ortaya çıkan komplikasyon ya da malpraktisin tanımlanmasında en önemli görev bilirkişilere düşmektedir. Bilirkişiler ise kararlarını dosya incelemesi ile vermektedirler. Bu durumda, tıbbi kayıtlar son derece önem arz etmektedir. Alanında deneyimli hukuk büromuz, gerek sağlık hukuku alanındaki yükseklisans eğitiminin getirdiği akademik birikimle, gerekse hekim bilirkişileriyle; danışanların dosyalarını etraflıca incelemekte, hekim fiilinin malpraktis mi yoksa komplikasyon mu olduğu hususunda görüş bildirmekte, gerekli hallerde uzman mütalaası vermekte ve dava takibi sağlamaktadır.
Öte yandan, olayın gerçekleştiği hastanenin Özel Hastane, Eğitim/Araştırma Hastanesi yahut Devlet Hastanesi oluşuna göre hakka ilişkin zamanaşımı süreleri ve izlenecek hukuki prosedür farklılık göstermektedir. Bu yönden değerlendirildiğinde de hak kayıplarına mahal vermemek adına alanda uzman bir avukat ile çalışmakta fayda olduğunu belirtmek gerekir.
Tıp biliminin uygulanması, insan hayatı üzerindeki önemli etkilerinden ötürü, yapısı gereği riskli bir meslektir. Sağlık çalışanının herhangi bir kusuru olmasa dahi, bu riskli yapıdan kaynaklı olarak hastada zarar meydana gelebilir. Bu sebepten ötürü meydana gelen her zararın malpraktis olduğu ve sağlık çalışanının cezai sorumluluğunu ve hastaya tazminat hakkını kazandırdığı düşünülemez. Sağlık hukukuna ilişkin davaların, alanda uzman bir avukat tarafından takip edilmesinin önemi de bu tanımlar arasındaki farklılığın dava sonucuna etkisinden doğmaktadır. Zira yanlış yönlendirme sonucu, malpraktis unsuru olmadığı halde maalesef ki tedavinin zararlı etkilerini üzerinde taşıyan hasta, bir de yanlış yönlendirme ile kaybedeceği bir dava açmaya teşvik edilerek daha büyük bir maddi/manevi kayba sürüklenebilmektedir.
